ارتقاء مهارت های شناختی و فراشناختی به کمک گروههای کوچک

واژگانی چون آموزش توسط همسالان، ارزیابی توسط همسالان؛ یادگیری توسط همسالانو حمایت توسط همسالاندرواقع استراتژیهای آموزشی نوین هستند که اخیرا مورد توجه واقع شده اند .در این روشها فراگیران با یکدیگردر امر یادگیری همکاری کرده ، به نوعی ،یادگیری مشارکتی بین ایشان  اتفاق می افتد. (گریفیت و دیگران،۱۹۹۵)
مهارت‌های شناختی و فراشناختی، مجموعه‌ساز و کارهایی است که فراگیردر جریان یادگیری یا حل مسئله، به طور فعال، به کار می‌گیرد تا عملکرد شناختی خود را تنظیم و هدایت کند. اصطلاح شناخت به فرایندهای درونی ذهنی یا راه هایی که در آن اطلاعات پردازش می شود؛ اطلاق می گردد. به وسیله این فرایندها،اطلاعات مورد توجه قرار گرفته و تشخیص داده می شود .سپس به رمز در می آیند و در حافظه ذخیره و هر وقت که نیاز باشد از حافظه فرا خوانی و مورد استفاده قرار می گیرند .مهارت‌های فراشناختی، فرآیندهای نظارتی هستند که از راه کسب تجربه و آموزش صحیح، به دست می‌آیند. اصطلاح فرا شناخت به دانش فرد درباره ی فرایندهای شناختی خودش و چگونگی استفاده بهینه از آن ها برای رسیدن به هدف های یاد گیری گفته می شود.
به سخن دیگر فراشناخت از یک سو شامل دانش از سوی دیگر شامل روش های کنترل و نظارت بر یادگیری است.از انجایی که آموزش غیرمستقیم (که در گروهها محقق می شود )به کودک کمک می ­کند تا در فضایی خوشایند و با حداقل استرس به صورت نسبتا آزاد به یادگیری، کشف و تمرین بپردازد. با توجه به این که افراد از لحاظ آموزش‌پذیری و از نظر شناختی –رفتاری با هم متفاوتند بنابراین لازم است که شیوه خود گرانی (از بعد رفتاری) و شیوه مسئله گشایی (از بعد شناختی) کاملاً به خود فراگیران آموزش داده شود تا از این طریق بتوانند شخصا به اهداف مورد نظر دست یابند. انتخاب شرایط مناسب، برای گذر از آموزش مبتنی بر حافظه پروری ،که مورد تاکید یادگیری سنتی است ،به یادگیری فعال و متکی به روش‌های شناختی از اهمیت فراوانی برخوردار است (کله، ترجمه ماهر، ۱۳۷۲).

یادگیری به وسیله گروههای کوچک به فراگیران شانس ارزیابی یادگیری شان ،امکان دستیابی به مهارت استدلال کرد، بحث و تفسیرمطالب و اظهار نظر در مورد آن همچنین تقویت خود راهبری و خودانگیزشی ، یادگیری فعال ، یادگیری عمیق ونیز انتقال مهارتها به همگروهی ها ،ایجاد و پرورش تفکرنقادانه وایجاد رابطه مطلوب دربین افراد گروه رامی دهد (ژاک ،۲۰۰۳،خاقانی زاده و دیگران ،۱۳۸۴ ).
برای نمونه مرکز کاردمانی رشد تحت نظارت مستقیم سرپرست گروه آموزشی جهت ارتقاء مهارت­های شناختی و فراشناختی از گروههای حداکثر چهار نفره استفاده نموده و در این گروهها سعی دارد کودکان را در جمعی کوچک از همسالانشان در زمینه افزایش انگیزه شان در کاربرد مهارتهای مربوط به گفتار و زبان ، درک مفاهیم کلامی و غیرکلامی و تثبیت آموزش هایشان یاری نموده و نحوه ارتباط کلامی و غیر کلامی صحیح بادیگران به منظور تبادل اطلاعات و نیز یادگیری مشارکتی را به صورت هدفمند و گروهی به ایشان بیاموزد تا به رشد شناختی ایشان به گونه ای پایدارتر کمک نماید . همچنین کودکان در این گروهها مهارتهایی چون زمان بندی ، توالی ،نظم و نوبت را در گروه خود، تجربه کرده و متوجه می­ شوند که هر فعالیت در مدت زمان خاص و با سهمی مشخص برای هر فرد انجام می ­شود و بعد از اتمام فعالیت، تمرکز گروه و افراد باید روی کار بعدی قرار گیرد بود. درک این امر جهت استفاده بهینه از توان اموزشی مهد کودک یا مدرسه بسیار ضروری خواهد بود .
ذکر این نکته ضروری است که تکنیک­ها و روش­های درمانی و اعضای تشکیل دهنده هر گروه با توجه به هدف آموزشی هر فعالیت و قابلیت اجرا در گروه خاص، انتخاب می­ شوند. تجربیات و نتایج حاصله از اجرای چند ساله این سیستم آموزشی در مرکز کار درمانی رشد بیانگر کارآمدی این روش بوده و مزیت آن را در زمینه آموزش برخی مهارت­های شناختی و فراشناختی نسبت به کلاسهای انفرادی نشان می دهد که همسو با دیگر تحقیقات و بررسیهای علمی معتبر است(براون و جانستون،۱۹۹۴،گریفیت و دیگران ،۱۹۹۵،براون و اتکینز ،۱۹۹۸،لو و دیگران ،۲۰۰۰،ژاک ،۲۰۰۴،دیوید و پاتریک ،۲۰۱۳)

منابع

کله،پ.،لورنا،چ (۱۳۷۲).روشهاوراهبردها درتعلیم وتربیت کودکان استثنایی،ترجمه ماهر،ف.،تهران،انتشاراتجیحون
خاقانی زاده ،م،مرادی،ن(۱۳۸۴)یادگیری در گروههای گوچک ،دانشکده پرستاری دانشگاه بقیته الله
Brun, M. & Johnstone, R. (1994) Teaching Methods Which Promote Student Learning, in TheQuiet Revolution: Improving Student Learning in Law, The Law Book Co., pp 255-31
Brown, G. & Atkins, M. (1988) Effective Teaching in Higher Education, London: Routledge
David ,M., Patrick ,A 2013,Small group teaching: a toolkit for learning,The higher educattional academy
Griffiths S, Houston K, Lazenbatt A.1995, Enhancing student learning through peer tutoring in highereducation. Northern Ireland: University of Ulster
Jaques, D. (ed.) (2004) Learning in Groups: A Handbook for Improving Group Work. (3rd edn.). Oxford: Routledge
Lou, Y., Abrami, P., Spence, J., (2000) Effects of Within-Class Grouping on StudentAchievement: An Exploratory Model. Journal of Educational Research, 94, 1, 101-112