در طول سال های اخیر با پیشرفت فن آوری، سیستم های مبتنی بر واقعیت مجازی) VR ( به طور قابل توجهی در حوزه های متعددی توسعه یافته است. برنامه های واقعیت مجازی، با شبیه سازی تعاملی محیط واقعی به عنوان یک ابزار کاربردی عملی درجنبه های مختلف س امت از جمله درمان و آموزش پزشکی نیز کاربرد دارد. به طور عمدهکاربرد این فناوری در حوزه ی پزشکی شامل: تمرین مهارت های پزشکی، آناتومی سه بعدی،شبیه سازی و برنامه ریزی عمل جراحی، در روانپزشکی و درمان های فوبیا و اضطرابی میباشد. در این میان یکی از بخش های پرکاربرد بکارگیری VR در درمان های توانبخشی میباشد. در این بخش شناخت ناکافی مزایا و محدودیت های این تکنولوژی یکی از عوامل موثردر عدم بکارگیری یا استفاده نامناسب واقعیت مجازی در حوزه ی فوق الذکر می باشد. از این رو در مقاله حاضر به بررسی توانبخشی از راه دور مبتنی بر فناوری واقعیت مجازی بارویکردی بر تعیین فرصت ها و ملاحظات بکارگیری آن پرداخته شده است.روش ها: این مقاله مروری به بررسی مقالات در حوزه پزشکی از طریق جستجوی کلیدواژهی اصلی واقعیت مجازی در ترکیب با واژه های توانبخشی و توانبخشی از راه دور در پایگاهداده های Science Direct ، Google Scholar و Pub Med بدون در نظر گرفتن سال انتشار آنهاپرداخت.
نتایج: بر طبق نتایج مطالعات مختلف، امروزه فناوری واقعیت مجازی با ایجاد محیط مجازیاز طریق ساخت برنامه ها و بازی های رایانه ای تاثیر چشمگیری در توانبخشی، فیزیوتراپی وکاردرمانی بیماران دچار آسیب های مغزی و نخاعی داشته است. تکنولوژی واقعیت مجازی ازطریق طراحی تمرینات مکرر در یک محیط تعاملی و انگیزشی توانسته است به عنوان یکروش درمانی مناسب در کنار مداخ ات معمول و استاندارد در بهبود عملکردهای حرکتی اندام
ها، تعادل و بهبود راه رفتن بکار گرفته شود.در ایران رویکرد واقعیت مجازی در حوزه ی درمان های توانبخشی کمتر مورد استفاده و بهرهوری قرار گرفته است به همین دلیل مزایا و محدودیت های اجرای پروژه هایی در این خصوص به صورت عملی مشخص نیست. به هر حال اجرای موفقیت آمیز این فن آوری هادر حوزه س امت و توانبخشی مستلزم ارزیابی های همه جانبه به منظور شناسایی مشکلات فنی از جمله محدودیت سرعت پردازشی پردازنده ها، ردیابی مناسب و پردازش بلادرنگ ومشکلات غیرفنی مانند پذیرش کاربر و کاربردپذیری برنامه ها و سپس حل آنها با در نظرگرفتن مسائلی چون ایمنی بیمار و عوارض جانبی بکارگیری برنامه ها است.
بحث و نتیجه گیری: برای اثربخش تر بودن برنامه های کاربردی توانبخشی مبتنی بر فناوری ، بکارگیری رویکرد درمان شخصی منحصر به فرد و خاص، مناسب با نیازهای هر فرد درطراحی و توسعه نرم افزارها توصیه می شود. بدیهی است که با تجهیز نمودن تسهیلات
توانبخشی به فناوری واقعیت مجازی به منظور ایجاد بستری در توسعه توانبخشی از راه دور،موجبات کاهش هزینه های کلینیکی، افزایش انگیزه های فردی و در نهایت بهبود سریع تربیمارانی که نیاز به گذراندن دوره های توانبخشی دارند، فراهم گردد.
کلمات کلیدی: توانبخشی، توانبخشی از راه دور، فناوری، واقعیت مجازی
نیلوفر محمدزاده ۱، طیبه بنی اسدی ۲، سید محمد ایوب زاده ۳، صادق صمصام پور ۴
۱٫ استادیار، گروه مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران،
ایران
۲٫ دانشجوی دکتری تخصصی انفورماتیک پزشکی، گروه مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی،
دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
۳٫ دانشجوی دکتری تخصصی انفورماتیک پزشکی، گروه مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی،
دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
۴٫ دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران،
ایران
بیست و یکمین کنگره سالیانه طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز ایران ۲۹ – ۲۷ دی
