تغذیه مناسب علاوه بر تاثیری که بر عملکرد فیزیکی دارد، تاثیر مهمی نیز بر ذهن و مغز انسان دارد.در بسیاری از موارد علت افت تحصیلی می‌تواند ناشی از اختلالات تغذیه‌ای و کمبود دریافت مواد مغذی لازم برای بدن باشد. البته علائم کمبودهای تغذیه‌ای بلافاصله و سریع ظاهر نمی‌شود، هرچند به صورت‌های گوناگون هشدارهایی را به فرد می‌دهند؛مثل :کاهش و افت توان جسمی، خستگی، بی‌حوصلگی، افسردگی، کاهش توان یادگیری، کاهش قدرت حافظه و قدرت تمرکز، کاهش مقاومت در مقابل عوامل بیماری‌زا، افزایش ابتلا به بیماری‌های گوناگون و طولانی شدن دوره نقاهت بیماری.
در بررسی هایی که در دانشگاه آکسفورد و بر روی یکصد و هفت داوطلب و در طول یک دوره ۵ساله انجام شد .مشخص گردید که از هر ۵شرکت کننده ۲نفر از آنها با کمبود ویتامین در بدن خود روبرو هستند و این کمبود ویتامین در میان افراد مسن بسیار بیشتر به چشم می خورد .
دانشمندان دانشگاه آکسفورد، گروهی از افراد مسن در فاصله سنی ۶۱تا ۸۷سال را بررسی و میزان ویتانین ب۱۲ بدن این افراد را مورد مقایسه قرار دادند نتایج آزمایشات حاکی از آن بود که افرادی که در آنها میزان ویتامین ب۱۲ پایین تر از حد معمول بود، نسبت به بقیه افراد بیشتر دچار مشکلات مغزی و در نتیجه از دست دادن قدرت حافظه خود بودند.
کمبود ویتامین سی علائمی مانند افسردگی، خستگی بیش از حد، بروز ناگهانی رفتارهای عصبی و هیجانات زیاد را موجب می‌شود.
ویتامین ب۱ هم برای به دست آوردن انرژی از مواد غذایی و بویژه از مواد قندی یا کربوئیدرات‌ها لازم است. با کمبود این ویتامین علائمی از قبیل افسردگی، بداخلاقی، کاهش حافظه و تمرکز و همچنین احساس خستگی ظاهر می‌شود.
کمبود ویتامین ب ۳ یا نیاسین منجر به علائم جسمی و روحی می‌شود که مهم‌ترین آنها زوال عقل بوده و حتی کمبود آن به مرگ نیز می‌انجامد. علائم عصبی ناشی از کمبود آن شامل کاهش حافظه، آشفتگی‌های روحی، افسردگی و اضطراب می‌شود. با کمبود دریافت ویتامین ب۵یا اسید پانتوتنیک علائم روحی شامل بیخوابی، خستگی شدید، افسردگی و جنون در فرد دیده می‌شود.
ویتامین ب۹ یا اسید فولیک هم برای تولید و فعالیت مناسب سلول‌های خونی و عصبی بشدت ضروری است. لذا در صورت کمبود این ویتامین، علائم خستگی مزمن، پریشانی، بیخوابی، فراموشی و گیجی بروز می‌نماید.
به گزارش بی بی سی، محققان اعلام کردند که سالمندانی که سطح ویتامین ب۱۲ بدن آنها از میزان طبیعی پایین تر باشد، ۶برابر نسبت به سایر افراد هم سن و سال خود در معرض ضعف مغزی قرار دارند.
علائم کمبود بیوتین یا ویتامین اچ شامل بی‌حالی شدید، افسردگی و پرخوابی ظاهر می‌شود. بررسی مشترک پزشکان فنلاندی و سوئدی نشان می‌دهد که مصرف تمام انواع ویتامین ای در پیشگیری از اختلالات حافظه که در اثر کهولت سن بروز می‌کنند، موثر است. دریک بررسی که دردانشگاه فنلاند شرقی و موسسه کارولینسکای سوئد انجام گرفت، مشخص شد انواع مختلف ویتامین ای در فرآیندهای حافظه نقش موثری بازی می‌کنند.
از آنجا که مواد معدنی نقش مهمی در عملکرد سلول‌های عصبی دارند، مواد غذایی غنی از این مواد به هوشیاری ذهن فرد کمک می‌کند. برخی مواد معدنی مهم عبارتند از کلسیم، پتاسیم و منیزیوم. آهن نیز ازجمله مواد معدنی بسیار مهم در امر حافظه است. وقتی آهن بدن کم باشد، قدرت یادگیری، تمرکز و توجه کاهش می‌یابد و فرد خیلی زود احساس خستگی می‌کند یا با سردرد و بی‌حالی مواجه می‌شود و قدرت حفظ مطالب را از دست می‌دهد. در انتها باید توجه داشت که داشتن رژیم غذایی متعادل بهترین شیوه برای دریافت ویتامین از مواد خوراکی است .
