هوش هیجانی چیست ؟

هوش هیجانی[۱] را توانایی فرد درنظارت براحساسات و هیجانهای خود و دیگران،به منظور متمایزساختن آنها از یکدیگر و استفاده از این اطلاعات برای هدایت اندیشه و عمل خود تعریف کرده اند.
در واقع هوش هیجانی شامل شناخت و کنترل عواطف و هیجان‌های خود است و شخصی که هوش هیجانی بالایی دارد سه مؤلفه هیجان‌ها یعنی مؤلفه شناختی، مؤلفه فیزیولوژیکی و مؤلفه رفتاری را به طور صحیح و کاربردی با یکدیگر تلفیق می‌کند.
سازه هوش هیجانی که یکسازه چندبعدی است و ضریب آن با “EQ”نشان داده می شود؛ برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ توسط دو روانشناس به نامهای جان ما یر و سالوی[۲] معرفی شد. آنها هوش هیجانی را به عنوان شکلی از هوش اجتماعی تعریف کرده اند که توانایی ارزیابی هیجانات خود و دیگران، تمایز بین آنها و نظم دهی به افکار و اعمال خود با استفاده از اطلاعات هیجانی را شامل می شود . البته ثوراندیک[۳] در تقسیم بندی خود از هوش، به هوش اجتماعی نیزاشاره کرده و بیان می دارد که :هوش اجتماعی ،زمینه ساز هوش هیجانی است و این مفهوم را به توانایی و درک مدیریت دیگران، تعبیر می نماید. مایر،سالویوکارسو[۴] هوش هیجانی را دربرگیرنده چهارتوانایی به هم پیوسته میدانندکه شامل ادراک هیجان درخودودیگران،استفاده ازهیجانهابرای تسهیل تصمیم گیری،درک هیجان ومدیریت هیجان میباشد.

ازسوی دیگر بار-ان[۵] هوش هیجانی را توانایی کنار آمدن سازگار با دیگران، همراه با احساسات درونی تعریف می کند .وی هوش هیجانی رامجموعه مرکبی ازخودآگاهی هیجانی ومهارتهاوویژگیهای دیگرمیداندکه برموفقیت فرد درمقابله بافشارهاوخواسته های محیط تاثیر میگذارند. به اعتقاد دانیل گلمن[۶] هوش هیجانی بالا تبیین می‌کند که چرا افرادی با ضریب هوشیIQ متوسط گاهی اوقات موفق تر از کسانی هستند که نمره‌های IQ بسیار بالاتری نسبت به آنها دارند. در واقع ضریب هوشی نمی تواند بخوبی از عهده تعیین و پیش بینی سرنوشت افرادی بر آید که فرصت ها، شرایط تحصیلی و چشم اندازهای مشابهی دارند.بسیاری ازتحقیقات نشان می‌دهد که EQ، بهترین پیش‌گوی دست‌آوردهای آینده کودک است. همچنین بسیاری بر این باورند که هوش هیجانی، بیش‌تر از ضریب هوشی و مهارت‌های فنی، به موفقیت کودکان کمک می‌کند.هوش هیجانی عامل موثروتعیین کننده ای در زندگی واقعی مانندموفقیت درمدرسه وتحصیل،موفقیت درشغل وروابط بین فردی وبه طورکلی درکارکردسلامت میباشد . هوش هیجانی باسلامت روانی همبستگی مثب توبا اختلالات روانی همبستگی منفی دارد.
افرادی که توجه بیشتری به هیجانات خود دارند و افرادی که در وضوح هیجانی نمرات پایینتری میگیرند و افرادی که عنوان میکنند که نمیتوانند حالات هیجانی خود را تنظیم کنند، در بسیاری ازمقیاسهای مرتبط با هوش هیجانی، سازگاری هیجانی ضعیفی را نشان میدهند. برعکس،افرادی که وضوح هیجانی بیشتری راگزارش می کنندوتوانایی بیشتری برای تنظیم هیجانهای خود دارند،سطوح بالاتری ازعزت نفس راکه شاخص مهمی ازسلامت روانی است،نشان میدهند.کسانیکه قادربه استفاده ازمهارتهای هوش هیجانی خودنیستند،به احتمال زیاد،برای مدیریت روحیه وخلق خو داز روشهایی که اثربخشی کمتری دارند،بهره می گیرند. هوشرهیجانی تأثیر زیادی درشادی ورضایت افراد دارد. کسانیکه از هوش هیجانی خود بهره میگیرند، بامحیط اطراف خودسازگاری بیشتری دارند،اعتمادبه نفس بالای نشان میدهندوازتوانایی های خودآگاهاند. رابطهمستقیم بین هوش هیجانی وزندگی خوب وسالم نشان میدهدکه توجه به هیجانها،آگاه بودن وآگاه ماندن ازآنها واستفاده ازآنها برای رهنمود رفتار تاچه حد اهمیت دارد. در مطالب بعدی به مواردی که باعث تقویت و پرورش هوش هیجانی در کودکان می شود خواهیم پرداخت …

Salovey P, Grewal D. The science of emotional intelligence. Curr Dir Psychol Sci 2005; 14: 281-5.
Mayer JD, Salovey P, Caruso D. Emotional intelligence: Theory, findings, and implications. Psychol
Inq 2004; 15: 197-215.
Bar-On R. Emotional and social intelligence: Insights from the emotional quotient inventory. In:
Bar-On R, Parker JD. (editors). The handbook of emotional intelligence. San Francisco: Jossey-Bass;
۲۰۰۰: ۳۶۳-۸۸٫
Mayer J, Salovey P, Caruso D. Emotional intelligence: New ability of eclectic traits. Am Psychol
۲۰۰۸; ۶۳: ۵۰۳-۱۷٫
Schutte NS, Malouff JM, Bobik C, Conston T, Greeson C, Jedlicka C, et al. Emotional intelligence
and interpersonal relations. J Soc Psychol 2001; 141: 523-36.
Schutte NS, Malouff JM, Simunek M, Hollander S, McKenley J. Characteristic emotional
intelligence and emotional well-being. Cognit Emot 2002; 16: 769-86.

[۱] Emotional Intelligence
[۲]Mayer, Salovy
[۳]Thorndike
[۴]Caruso
[۵]Bar-ON
[۶]Daniel Golman