روشهای تربیت فرزندان

روشهای تربیت کودکان در تکوین شخصیت ، سازگاری آنان با موقعیتهای مختلف محیطی و اجتماعی و موفقیت ایشان بسیار  مؤثر است. و روش تربیتی صحیح ،حول محور تعادل است روابط مطلوب میان والدین و فرزندان در سلامت روان کودکان  نقش اساسی دارد . بی شک والدین باید با رفتاری کاملا محترمانه به کودکان خود شخصیت بدهند تا کودکان احساس کنند که به راستی دارای شخصیتی قابل قبول و مورد احترام هستند. چرا که پذیرش کودک از سوی خانواده ، مخصوصا پدر و مادر بسیار حائز اهمیت است و این پذیرش از سمت والدین گامی در جهت اعتماد به نفس بخشیدن به کودک و دوری او از احساس حقارت و خودکم‌بینی است. والدین نباید فراموش کنند که رفتار امروزشان، آینده فردای فرزندشان را رقم می زند اگر سختگیری کنند یا تربیتی از سر سهل انگاری در پیش گیرند، نتیجه مثبتی در پی نداشته و دود آن ابتدا به چشم فرزندشان و سپس خودشان می رود.

اساس شیوه پرورش فرزند مبین تلاشهای والدین برای کنترل و اجتماعی کردن فرزندانشان است (بامریند،۱۹۹۱).وی چهار روش فرزند پروری را عنوان کرده است : مقتدرانه  ، مستبدانه  ، آسان گیرانه  و  مسامحه کارانه

•  روش فرزند پروری مقتدرانه : در این روش، هم محبت وهم  کنترل والدین نسبت به فرزندان، زیاد است .
• روش فرزند پروری مستبدانه : والدین محبت کمتری دارند ولی بر فرزندان خود کنترل بسیاری به کار می گیرند.
• روش فرزند پروری آسان گیرانه :والدین نسبت به فرزندان خود کنترل کمتری دارند و لی محبتشان زیاد
•  روش فرزند پروی مسامحه کارانه : در این روش کنترل و محبت به فرزندان در کمترین سطح قرار دارد .

در روش تربیتی مستبدانه، محور روابط بر اساس قدرت و  خشونت و پرهیز از مشورت با اعضای خانواده است. به کارگیری  این شیوه در تربیت فرزندان فضای خانواده را  زندگی را تیره و تار و ناسالم  می سازد. والدین با به کارگیری زور و  اجبار  مانع تربیت می شوند؛ چرا که انسان  دارای  روح استقلال طلبی و آزادگی است همچنین این روش موجب نوعی احساس حقارت و تضعیف عزت نفس در پی دارد .از طرفی والدین آسان گیر نسبت به تربیت فرزندان خود بی توجه بوده و کنترلی نسبت به رفتار فرزندان خویش ندارند . در حالی که در شیوه تربیتی صحیح، والدین فرزندان را جزئی از وجود خود می دانند و در برابر آنها احساس مسئولیت می کنند ایشان  نباید آن چنان آسان گیر و اهل تسامح شوند که فرزندان بتوانند هر کاری بکنند . والدین در شیوه صحیح از روشهای تربیتی بموقع و به جا استفاده می کنند . می توان گفت ، فرزند پروری مقتدرانه مناسب ترین روش است ؛ زیرا والدین مقتدر با صمیمیت و محبت با فرزندان خود رفتار، و با ابراز محبت به فرزندان خود رابطه خود مستحکم می کنند . معمولاً والدین مقتدر تلاش می کنند تا فرزندشان به اهدافی دست یابند که خود برای آنها تعیین کرده اند. ایشان  مقتدر در پی عزت بخشی به فرزندان خویش هستند. باید بدانیم قاطعیت و اقتدار با عصبانیت و خشم بسیار متفاوت است.براساس تحقیقات صورت گرفته در مرکز پژوهش دانشگاه شهید بهشتی، ۷۰ درصد خانواده‌های ایرانی فرزندسالار هستند و می کوشند نیازها و انتظارات فرزندان را مقدم برتمامی سلسله فعالیت‌های خانوادگی قرار دهند. اما این به‌این معنا نیست که در این خانواده ها والدین با کودکان شان سختگیرانه رفتار نمی کنند و در مسیر کمال‌گرایی، به فرزند و خودشان زندگی را سخت نمی گیرند. از همین رو است که روان شناسان بر این باورند که در خانواده های ایرانی فرزندسالاری نوینی شکل گرفته که هدف نهایی اش، پرورش کودکی است که از تمام جهات کامل باشد و بی نقص به ویژه در درس و مدرسه.

نکات مهم در بکارگیری روشهای تربیتی 

نکته ای که  در نتیجه‌بخش بودن یک روش تربیتی بسیار مهم است این که مادر و پدر هر دو در روش تربیتی خود هماهنگ باشند و و  هر دو با یک روش با کودک برخورد کنند .به کار بردن الفاظ نامناسب، فحاشی یا برخوردهای فیزیکی و ناشی از انتقال خشم و عصبانیت یا حتی نگاه‌های خصمانه و خشونت‌آمیز را می‌توان نوعی خشونت دانست. وقتی کودکان رفتارهای ناشی از خشم و عصبانیت دارند، والدین ابتدا باید ببینند خودشان تا چه حد از خشونت‌های کلامی استفاده می‌کنند. قبل از این‌که ما بخواهیم به کودک نگاه کنیم باید به رفتارهای خودمان متمرکز شویم و رفتارهای خود را اصلاح کنیم زیرا کودکان درواقع مانند آینه‌ای هستند که بازتابی از رفتار ما را به خودمان منعکس می‌کنند. بنابراین اگر رفتار اشتباهی از آنها می‌بینیم باید علت آن را در وجود خود جست‌وجو کنیم. مطالعات نشان میدهد تربیت کودکان بیشتر در خانواده شکل می گیرد .می‌‌توان گفت پرخاشگری کودکان و والدین هر دو به یکدیگر مربوط است.زمانی که والدین از خشونت‌های کلامی استفاده می‌کنند، اضطراب و استرس را به فرزندشان منتقل می‌کنند. درنتیجه الگوی رفتاری را به فرزند خود یاد می‌دهند و کودک هم (به‌ویژه زیر هفت سال) با مشاهده این‌گونه رفتارها عینا خودش همان‌ها را تکرار می‌کند. درواقع می‌توان گفت یکی از روش‌های اصلی تربیت مشاهده رفتار والدین و اطرافیان است.    توجه داشته باشیم که نداشتن قاطعیت و قدرت کلامی نافذ نکته بسیار مهم و حساسی است که والدین حتما باید آن را مدنظر داشته باشند. شاید به نظر برسد رفتارهای خشونت‌آمیز باعث تکرارنشدن رفتار‌های اشتباه توسط کودک در کوتاه‌مدت شده، ولی باعث حل مسئله نمی‌شود.بهترین شیوه تربیتی این است که هر کاری به‌موقع انجام‌ شود. یعنی اگر لازم است با کلامی قاطع، مانع از رفتارهای ناشایست فرزندشان شوند و هر جای دیگر هم فضا برای رفتارهای نرم‌تر مهیا باشد با فرزندشان مهربانانه‌تر برخورد کنند. درواقع کودک باید در مقابل رفتارهای خوب خود پاداش دریافت کند و این پاداش حتما به معنای خریدن هدیه نیست. بلکه یک‌کلام مهرآمیز، تشویق یا در آغوش کشیدن کودک به معنای تائید کار اوست.
باید توجه داشت که  تربیت صحیح  فرزند یکی از وظایف اساسی والدین است امید است بتوانیم در این امر مهم موفق باشیم .

منابع:

Baumrind D., 1991. Effetive parenting during the early adoiescent transition In P.A.Cowan & E.M.Hetherington(Eds). Family tranaitions. MillsdalenJ: Erlbaum; vol.2; pp.111-163

http://sepidonline.ir/d/42622

http://sepidonline.ir/d/37398