رویکردهای روان شناسی Psychological approaches

در علم روانشناسی رفتارهای انسان  از دیدگاه‌های گوناگون قابل تبیین و مطالعه است  .هر یک از این دیدگاه‌ها با روش‌  خود، فرآیندها و رفتارهای روانی را توصیف می‌کنند؛ رویکرد  به  مدل های فکری  گفته می شود که رفتار آدمی را با برداشت خاصی خود از آن تحلیل می‌کنند . در روان‌شناسی  پنج رویکرد اصلی  شناخته شده‌اند که عبارتند از: زیستی، رفتاری، شناختی، روان‌کاوی و پدیدارشناختی.

رویکرد زیستی Biological

در این رویکرد، رفتار ، فکر  و احساس ، براساس فعالیت‌های عصبی – زیستی شکل می‌گیرد.روان‌شناسان رویکرد زیستی  برای توصیف  و تبیین رفتار انسان از کنش‌های زیستی استفاده  و به تاثیری   دو سیستم عصبی و هورمونی در رفتار   تاکید د ارند. فرض این رویکرد ارتباط رفتار،‌ تفکر،‌ احساس،‌ انگیزش، هیجان،‌ سلامت و بیماری با ساختار فیزیولوژیکی مغز است.

رویکرد رفتاری behaviorism

روان‌شناسان رفتارگرا بر عوامل محیطی در شکل‌گیری رفتار تاکید دارند و بر پدیده‌هایی که در درون انسان اتفاق می‌افتد تمرکز نکرده و نقش آن‌ها را کم‌اهمیت می دانند.

معتقدند تمام رفتارهای ما اکتسابی است و هنگام تولد شبیه یک جعبه ی توخالی یا لوح سفیدی هستیم. در این رویکرد،‌صرفا روی رفتار قابل مشاهده تاکید می شود و

به ریشه ی رفتار توجه خاصی  نداریم. چون‌وچرای رفتار در آن مفهومی ندارد بلکه فقط چگونگی رفتار حایز اهمیت است. رویکردی ماشینی  است چون از آگاهی، ذهن،‌ تجربه و هیجان غافل است.

رویکرد شناختی Cognitive

در رویکرد شناختی، فرآیندهای شناختی(مثل زبان، یادگیری، حافظه، حل مساله، ادراک و تفکر) را زیربنای رفتار در نظر گرفته و رفتار را به کمک آن

توصیف می‌کنند .معتقد است در محیط درونی ( که در آن  فرآیندهای شناختی روی می دهد ) به عنوان واسطه بین محرک درونی و رفتار عمل کرده  و قابل مشاهده مستقیم نیست.

در این رویکرد ذهن، شبیه یک رایانه اطلاعات را گرفته، پردازش کرده، کدگذاری، تفسیر، ذخیره و بازیابی می‌کند و از این طریق منشا رفتار می‌شود.

رویکرد روان‌کاوی psychoanalytic

طبق این رویکرد ساختار روانی به دو سطح   هشیار و ناهشیارتقسیم می شود . سطح هشیار، کوچکتر و قابل دسترس بوده و سطح ناهشیار، وسیع و غیر آگاهانه برای فرد است .

سطح ناهشبار شامل باورها، خواسته‌هایی و مواردی است که  بر رفتار فرد  تاثیر اساسی دارد. بر اساس این رویکرد همواره در  ناهشیار تعارضی بین تکانه های مرگ و  زندگی  و

مقرراتی که برای کنترل کردن این تکانه ها وضع شده، وجود دارد . این تعارض موجب  اضطراب و احساس گناه در فرد می شود و در نتیجه فرد از مکانیزمهای دفاع روانی برای کنترل

این تکانه ها استفاده می کند .به طوریکه  هم اجازه ارضا بی خطر و غیر مستقیم به تکانه ها می دهند و هم  احساس گناه و اضطراب را در کمترین سطح نگه می دارند .

رویکرد پدیدارشناختی انسان‌گرایی humanistic

براساس  تجربه‌های شخصی و درونی فرد را از دیدگاه خود فرد، تجربه‌های شخصی و درونی وی مطالعه می شود، درواقع بین دو رویکرد رفتاری و روان کاوی قرار دارد.

در آن  انسان  آزاد بوده و از روی انتخاب و در جهت توانایی رشد و خودشکوفایی  خود رفتار می‌کند. در فرد نیروی انگیزشی  وجود دارد که  وی را به سوی یک رفتار سوق می‌دهد  .

این رویکرد هر  نوع جبر را به صورت‌های روانی، زیستی، اجتماعی و اقتصادی را رد می‌کند وبیانگر   آزادی انسان در رفتارهای صادره از اوست.

امروزه روان‌شناسان، غالبا در پژوهش‌ها و مطالعات خود به رویکرد التقاطی معتقدند. یعنی نظریات رویکردهای مختلف را در فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود مورد استفاده قرار می‌دهند. بسیاری از آن‌ها پیرو محض و متعصب یک دیدگاه یا رویکرد نیستند و ارزش رویکردهای مختلف را مدنظر قرار می‌دهند.