مهارت ها و تمرینات درکی حرکتی در کودکان و نقش کاردرمانی در بهبود و تقویت آنها – قسمت اول

دکتر کپارت یکی از مشهورترین پیشتازان روش ادراکی – حرکتی، معتقد است یادگیری های حرکتی برهوش و تحصیلات مؤثر است. از نظریه  وی برای فعالیت ها و مداخلاتی جهت بهبود و اصلاح نارسایی های ادراکی حرکتی    استفاده می شود .(نراقی ۱۳۸۱).

کودکان  مراحل مختلف رشدی طی می کنند مرحله حسی حرکتی . در خلال شیرخوارگی و کودکی، پشت سر گذاشته می شود. در این مرحله، کودک به کمک حس و حرکت در محیط اطراف خود به تجربه می پردازد. کودکان با لمس کردن، چنگ زدن و گرفتن، رها کردن، حفظ تعادل، سینه خیز رفتن یا خزیدن و راه رفتن، به تدریج به سوی مرحله ادراکی حرکتی  می روند.  مورد اصلی یادگیری مرحله ادراکی    ادراک دیداری و در مهارتهای نیازمند هماهنگی  ادراکی  _دیداری_ حرکتی  به اوج خود می رسد است. مرحله بعد مرحله شناختی است .در این مرحله، توانایی درک مفاهیم و کسب مهارت هایی مانند نماد سازی، انتزاع، بیان کلامی، خواندن و … در کودک پدید می آید که همگی جهت اجرای صحیح  تکالیف درسی لازم هستند .

باید توجه داشت که در مهارتهای  درکی-حرکتی ، آگاهی فضایی زمانی بدنی ،هماهنگی حرکتی، ریتم حرکتی، تعادل و جهت یابی  تقویت و تسهیل می گردند و در نتیجه این اعمال یکپارچگی اطلاعات محیطی بوجود می آید و.این موضوع   برای اجرای  اعمال و رفتار ها به طور صحیح ضروری است (اسکاف و میلر ۲۰۰۵،واک و پیک ۲۰۱۳)

در واقع  یادگیری حرکات مبدأ یادگیری است و فرایندهای ذهنی عالی تر پس از رشد مناسب سیستم حرکتی و سیستم ادراکی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حرکتی و ادراکی به وجود می آیند.وقتی ادراک با حرکت همراه می شود، خودآگاهی فرد ارتقا یافته و به همراه  تجربیات حسی و حرکات گوناگون به فرآیند یادگیری وی کمک می شود. انواع تمرینات ادراکی-حرکتی   نظیر بالا رفتن و پایین آمدن از پله،حلقه هولا هوپ، تخته تعادل ،گذشتن از انواع مسیرهای متنوع با زوایا و شکلهای مختلف در قالب انواع مختلف الگوهای حرکتی به صورت چهار دست پا رفتن ، سینه خیز و راه رفتن روی تخته تعادل … سعی در تقویت وضعیت ادراکی-حرکتی کودک و همچنین افزایش عملکرد توانمندی استفاده از وضعیتهای مختلف دارد تا درک کودک را نسبت به حرکات بالا ببرد.

ازاین رو برخورداری کودکان از زمینه غنی و استوار از تجربیات حرکتی ادراکی به عنوان پایه ای برای یادگیری اهمیت بسزایی دارد.زبردستی نیز یک مهارت عملکردی دست می‌باشد و نیازمند هماهنگی حرکات درشت و ظریف است که تحت تأثیر مشکلات حرکتی در  کودکان قرار می‌گیرد. تشخیص سریع ، درمان و حمایت آموزشی  کودکان با اختلال هماهنگی رشدی و دیسپرکسیا کمک می کند تا به طور چشمگیری به مشکلات حرکتی شان چیره شوند ( بون و اسمیت ، ۱۹۹۹)

 به طور کلی تمرینات درکی حرکتی که  انواع مختلفی دارد و می تواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی اجرا شود شامل :تمرینات دو طرفه  ،تمرینات یک طرفه، تمرینات متقاطع و   تمرینات ترکیبی

مسلم است که انتخاب تمرینات و فعالیت های کاردرمانی و اولویت آنها بر اساس سطح رشدی و  مشکل کودک و بر اساس ارزیابی صورت گرفته توسط درمانگر است  . کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی DCD، اختلال نقص توجه -بیش فعالی ADHDو اختلالات یادگیری LD  ،نیازمند چنین درمانی می باشند. یکی از مشکلات معروف در این زمینه “اختلال هماهنگی رشدی” است که  برای توضیح مشکلاتی در زمینه رشد مهارت های حرکتی به کار می رود. این مشکل در ابتدای کودکی به صورت مشکلی در زمینه یادگیری یا داشتن مهارت هایی که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند، آشکار می شود.(انجمن دیسپراکسی،۲۰۰۳)

در قسمت بعدی به معرفی این تمرینات به تفصیل می پردازیم

ادامه دارد….

منابع :

سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله. ( ۱۳۸۱ ). “نارسایی های ویژه در یادگیری چگونگی تشخیص و روشهای بازپروری”، انتشارات مکیال.

Amanda Bowens Iain smith,(1999). “Childhood Dyspraxia”, Some Issues for the NHS, University of Leeds

Dyspraxia / DCD Association,(2003). “Cork in cooperation with the DCD unit st”. Finbarrs Hospital, Cork, Developmental Coordination disorder

Schaaf RC, Miller LJ. Occupational therapy using a sensory integrative approach for children with developmental disabilities. Mental retardation and developmental disabilities research reviews. 2005; 11(2):143-8.

Walk RD, Pick HL. Intersensory perception and sensory integration: Springer Science & Business Media; 2013.