مقدمه و هدف: سکته مغزی یکی از علل عمده عمده مرگ و میر و از علل اصلی ناتوانی
های بلند مدت، کاهش استقلال و کاهش کیفیت زندگی در دنیاست.
نقایص حسی از جمله عوارض شایع سکته های مغزی هستند و در ۱۱ تا ۸۵ % از این افراد
دیده می شود. این نقایص از طریق کاهش پس خوراند دریافتی از اشیا، باعث کاهش استفاده
خودبخودی از اندام مبت ا، کاهش کیفیت حرکات اندام فوقانی، ضعف در انجام حرکات مهارتی،
ضعف در دستکاری حرکتی ظریف اشیا، ضعف در مهارت های گرفتن و دستکاری می گردند
و در نهایت از طریق تغییرات رفتاری، منجر به کاهش سطح فعالیت در سمت مبت ا، تطابق
فرد به زندگی با یک دست و نهایتا کاهش کیفیت زندگی فرد می شوند. اما علی رغم اینکه
توانایی انجام حرکات مهارتی و بنابراین عملکرد مستقل وابستگی نزدیکی به توانایی درک و
تمایز دروندادهای حس درد، حرارت، فشار، ارتعاش و حتی حس عمقی دارد و علی رغم این
واقعیت که از پتانسیل کامل عملکرد حرکتی در اندام های دچار نقایص حسی استفاده نمی
شود، نقایص حسی و بدنبال آن بازآموزی حسی به ندرت در برنامه توانبخشی بیماران سکته
مغزی مورد توجه قرار می گیرد. در مطالعه حاضر، تاثیر بازآموزی حسی بر عملکرد حسی و
مهارت دستی در بیماران مبت ا به سکته مغزی مزمن مورد بررسی قرار گرفته است.
روش ها: در یک مطالعه Single-Subject (AB Design ( پنج بیمار مبت ا به سکته مغزی مزمن
که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. در طی فاز پایه عملکرد
حسی بیماران با استفاده از منوفیلامنت سمزوینستین مورد ارزیابی قرار گرفت و مهارت دستی
آنان نیز با استفاده از آزمون Box and Block مورد ارزیابی قرار گرفت و پس از رسیدن به
الگوی ثابت در تغییرات، فاز درمان آغاز گردید در این فاز، برنامه بازآموزی حسی به مدت
۶ هفته و براساس اصول بازآموزی حسی اجرا شد. این برنامه با تعیین محل و تعداد لمس
ثابت و متحرک آغاز و بسته به توانایی های هر مراجع، به سمت تکالیف پیچیده تر مانند
گرافستزیا و استرگنوزیس پیش رفت.
نتایج: پس از ۶ هفته بازآموزی حسی، آنالیز بینایی بهبودی معناداری را در عملکرد حسی
دست در تمام بیماران مورد مطالعه نشان داد و آماره c نیز این تغییرات را تایید نمود. ع اوه
بر این تمامی بیماران بهبودی بسیار قوی را در مهارت دستی تجربه نمودند که از طریق دو
آزمون آماره c و نیز مان ویتنی یو ) ۰٫۰۰۱≤p ( تایید شد.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به بهبودی معنادار در آستانه کلی لمس سبک و نیز مهارت
گرفتن/رها کردن به نظر می رسد بازآموزی حسی می تواند در بهبود عملکرد حسی و نیز
مهارت دستی بیماران مبت ا به سکته مغزی موثر باشد اما با توجه به نوع طراحی مطالعه
حاضر و نیز محدود بودن مطالعات و شواهد در این زمینه، نیاز به مطالعات بیشتری وجود
دارد.
کلمات کلیدی: سکته مغزی/بازآموزی حسی/مهارت دستی
مهناز حجازی شیرمرد ۱، ا کرم آزاد ۲، قربان تقی زاده ۳
۱٫ دانشجوی دکترای تخصصی کاردرمانی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
۲٫ استادیار، دکترای تخصصی کاردرمانی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
۳٫ استادیار، دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران،
تهران، ایران
بیست و یکمین کنگره سالیانه طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز ایران ۲۹ – ۲۷ دی ۱۳۹۶
